Türkiye’nin Afrika’daki çıkarları hakkında bilmeniz gereken beş şey

Türkiye, küresel sahnede, özellikle de bu hafta Somali açıklarında petrol ve doğalgaz arama planlarını açıkladığı Afrika’da diplomatik ve ekonomik etki yaratmayı amaçlıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidarda olduğu yirmi yıl boyunca Ankara, kıtadaki varlığını güçlendirerek buradaki büyükelçiliklerinin sayısını dört katına çıkardı.

İşte Türkiye’nin Afrika’daki beş diplomatik ve ekonomik çıkarı ve stratejisi:

“Batı’ya alternatif”

Pek çok Afrika ülkesinin eski sömürgeci yöneticilerinden yüz çevirdiği bir dönemde Türkiye, bu ülkelerin bıraktığı boşluğu doldurmanın yollarını arıyor.

Paris’teki Contemporary Türkiye Gözlemevi için Türkiye’nin Afrika’daki çıkarları üzerine bir çalışmanın yazarı olan Selin Gökum, “Erdoğan kendisini Batı’ya alternatif olarak sunuyor” dedi.

Gökum, AFP’ye, sömürgecilik mirasını taşıyan Avrupalıların varlığıyla karşılaştırıldığında Ankara’nın kıtadaki varlığının “samimiyetini” sıklıkla vurguladığını söyledi.

Jeopolitik İstihbarat Servisleri’nden analist Teresa Nogueira Pinto’nun Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle savunma anlaşmaları hakkında hazırladığı rapora göre Erdoğan, seçeceği ortaklar konusunda daha az hassas olabilir.

Pinto, “Batı’dan farklı olarak Türkiye, bu yardımı yönetim veya insan hakları taahhütlerine bağlı kılmıyor” diye yazdı.

Savunma ve güvenlik

Türkiye, aralarında Somali, Libya, Kenya, Ruanda, Etiyopya, Nijerya ve Gana’nın da bulunduğu kıtadaki birçok ülkeyle savunma anlaşmaları imzaladı.

Bu anlaşmalar, Türkiye’nin savunma sanayicilerine, özellikle de güvenilirliği ve düşük maliyetiyle ünlü insansız hava araçlarına yönelik sözleşmelerin kapısını araladı.

Terörle mücadelede yaygın olarak kullanılan Türk İHA’ları, yakın zamanda Çad, Togo, cunta yönetimindeki Tri-Sahel bölgesi, Burkina Faso, Mali ve Nijer’e teslim edildi.

Fosil yakıtlar ve nükleer enerji

Türkiye aynı zamanda Afrika’da enerji sektöründeki çıkarlarını genişletmek için de çalışıyor.

Türkiye, Libya sularında yürüttüğü misyonun benzerini Eylül veya Ekim aylarında Somali açıklarında da petrol ve gaz arama misyonu başlatmayı planlıyor.

Ankara’nın, Rusya’nın gelecekte inşa edeceği Akkuyu nükleer santraline enerji sağlamak için Nijer’deki bol miktardaki uranyum yataklarına göz diktiği de söyleniyor – ancak Ankara’nın diplomatları bunu inkar ediyor.

Ancak Erdoğan, 2023’teki darbeden bu yana Nijer’in iktidardaki generalleriyle bağlarını güçlendirdi. Niamey, Çarşamba günü Türkiye’nin istihbarat şefi ile dışişleri, enerji ve savunma bakanlarını kabul etti.

Altyapı ve inşaat

Fransız Uluslararası ve Stratejik İşler Enstitüsü’nde Türkiye işleri uzmanı olan Didier Bellion, Ankara’nın genel olarak “özellikle inşaat ve altyapı sektörlerinde” “güvenilir bir ortak” olarak görüldüğünü söyledi.

Türk şirketlerinin hastane, havaalanı, cami gibi büyük projeleri inşa ederken “son teslim tarihlerine ve bütçelere uyulduğunu” sözlerine ekledi.

Bu itibar daha fazla talep anlamına geliyor: Ticaret Bakanlığı’na göre 2023 yılında Türk müteahhitler 85,5 milyar dolar değerindeki projelerde yer aldı.

Türk Hava Yolları ayrıca Afrika kıtasını da dolaşarak Afrika’da 62 noktaya uçuyor.

2012 yılında havalimanı Türk finansmanı ve desteğiyle yeniden inşa edilen Mogadişu’ya dönen ilk havayolu oldu.

Din, okullar ve televizyon

Türkiye, özellikle eğitim, medya ve Afrika’daki birçok Müslüman ülkeyle ortak din yoluyla bölgede büyük miktarda yumuşak güç biriktirdi.

Türkiye Dini İlim Vakfı, 140 okul ve kurumdan oluşan ağıyla 17.000 öğrenciye hizmet verirken, Türkiye’deki Afrikalı öğrenci sayısı da 60.000’e ulaştı.

Ankara’nın güçlü Diyanet İşleri Başkanlığı, bölgedeki insani faaliyetlerini ve camilere ve din eğitimine verdiği desteği güçlendirdi.

Kendisini kıtanın ilk Türk televizyon kanalı olarak tanımlayan NRT, internet sitesinde 49 Afrika ülkesine hizmet vermesi ve Türkçeyi yaymasıyla övünüyor.

TRT ayrıca Fransızca, İngilizce, Svahili ve Hausa dillerinde programlar sunuyor ve geleceğin gazetecileri için eğitim kursları geliştiriyor.

Kıtada eşcinsel karşıtı yasaların kabul edildiği bir dönemde, Türkiye’nin dini muhafazakarlığı birçok Afrika ülkesinde de yankı buluyor.

Bellion, “Erdoğan’ın ‘aile değerlerini baltalayan gey, biseksüel ve trans bireyleri’ kınaması birçok Afrikalı için kulaklarına müzik gibi geliyor” dedi.